Port-Royal

— J. Chr. de Vries

«Il n’y a que le verbe être… qui soit demeuré dans cette simplicité.» L’essence entière du langage se recueille en ce mot singulier. Sans lui, tout serait demeuré silencieux, et les hommes, comme certains animaux, auraient bien pu faire usage de leur voix, aucun de ces cris lancés dans la forêt n’aurait jamais noué la grande chaîne du langage.

— Foucault, Les mots et les choses.

In hoofdstuk IV — “Spreken” — refereert Foucault aan de Grammaire Générale van Port-Royal. Hij wijst erop dat deze theorie stelt dat er eigenlijk maar één werkwoord bestaat: het begrip zijn. ‘Ik zing’ staat voor ‘ik ben zingende’. “Er bestaat slechts het werkwoord ‘zijn’ […] dat nog altijd beklijft in deze eenvoudige staat.” De hele essentie van taal verzamelt zich in dit ene bijzondere woord. Zonder dit woord zou alles stil zijn gebleven, en de mensen, zoals sommige dieren, hadden hun stem misschien wel kunnen gebruiken, maar geen enkele van die kreten die in het bos weerklonken, zou ooit de grote keten van de taal hebben gesmeed.

— § —

Hoofdstuk IV — “Spreken” — is gewijd aan de Grammaire Générale van Port-Royal. Foucault is de mening toegedaan dat er in deze theorie stelt slechts één werkwoord is: het begrip zijn. ‘Ik zing’ is eigenlijk ‘ik ben zingende’. “Er is slechts het werkwoord ‘zijn’ […] dat in deze eenvoud is gebleven.” De hele essentie van de taal is in dit ene bijzondere woord aanwezig. Zonder dit woord was alles voortdurend stil, en de mensen, zoals sommige dieren, zijn misschien in staat tot hun stemgebruik, maar geen enkele van die kreten die in het bos hoorbaar zijn, zijn ooit de moeder van de grote keten van de taal.

— J. Chr. de Vries, Bonnemort, 18 januari 2025